Pianotwórczość

Zdolność do tworzenia piany to kolejna istotna cecha surfaktantów. Czyste ciecze nie będą tworzyć trwałych pian, ponieważ pęcherzyki gazu nie są w niej stabilizowane, a siła wyporu powoduje ich ucieczkę z cieczy.

Kiedy powstaje piana?
Piana powstaje wówczas, gdy do roztworu surfaktantu zostanie wtłoczony gaz, np. powietrze. Powietrze ze względu na mniejszą gęstość od cieczy próbując wydostać się z cieczy powoduje, że cząsteczki surfaktantów tworzą cienkie warstewki na granicy fazy ciecz-powietrze, widziane w postaci baniek lub pęcherzyków. Bańka powietrza przesuwa się w cieczy ku górze, a w momencie, gdy przebija jej powierzchnię porywa część cieczy z warstewką surfaktantu. 

Zdolność pienienia substancji ma duże znaczenie w wielu zastosowaniach przemysłowych, takich jak flotacja minerałów, otrzymywanie środków przeciwpożarowych, w produkcji detergentów, czy w przemyśle spożywczym np. przy produkcji bitej śmietany itd.
Piana w przypadku detergentów zapobiega ponownemu osadzaniu się brudu w procesach prania czy czyszczenia, natomiast piana powstająca po dodaniu płynu do kąpieli opóźnia stygnięcie gorącej kąpieli oraz delikatnie masuje ciało.

W niektórych zastosowaniach tworzenie się piany jest niepożądane, ale  konieczne jest wykorzystanie innych właściwości surfaktantu . Do tego celu stosuje się produkty o zmodyfikowanej budowie chemicznej, które zachowują swoje cechy powierzchniowo-czynne równocześnie nie generując piany.